Zbiory fotografii i relacji Mieczysława Weinryba umożliwiają fascynujący wgląd w życie żydowskie w przedwojennej Polsce. Mieczysław dorastał w jednym z najbardziej uroczych polskich miasteczek - Zamościu. Jego wspomnienia i stare fotografie odkrywają przed nami historię klubu syjonistycznego Ha-Szomer Ha-Cair. Co więcej, dowiadujemy się z nich, jak różnorodny był świat polskich Żydów tamtego okresu - jidyszystów, socjalistów, syjonistów, ortodoksów.
Gdy wybuchła wojna, Mieczysław - podobnie jak niemalże wszyscy polscy rozmówcy Centropy - uciekł do Związku Radzieckiego. Lata wojenne przeżył w górach Uralu. Przyłączywszy się do Związku Patriotów Polskich, wrócił do Polski. Tutaj dowiedział się, że cała jego rodzina - z wyjątkiem dwóch sióstr, które wyemigrowały do Palestyny - została zamordowana.
W swojej biografii, dostępnej poprzez odnośnik na tej stronie, Mieczysław opowiada o sytuacji Żydów w powojennej Polsce. On sam ożenił się z nieżydówką, Izabelą, a ich wspólny syn, Eligiusz, ukończył Uniwersytet Warszawski. Obecnie jest on wykładowcą fizyki na Uniwersytecie Yale w Stanach Zjednoczonych.
Study Guides
Historia Polski i historia Żydów w Polsce - informacje ogólne:
Kowel
Informacje na temat Kowla można znaleźć w portalu Wirtualny Sztetl - kliknij tutaj.
Jest również krótki artykuł w Wikipedii - kliknij tutaj.
Bardzo szczegółowe informacje o Kowlu z przełomu XIX i XX wieku znajdują się w „Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich". Kliknijtutaj, aby przejść do tej publikacji. Zdjęcia dawnego Kowla można znaleźć na stronie Bagnówka - kliknij tutaj.
Zamość
Zarys historii Zamościa można znaleźć tutaj - na oficjalnej stronie miasta. Interesujące informacje o mieście można znaleźć na stronie tamtejszego muzeum. Kliknij tutaj, aby przejść do strony Muzeum Zamojskiego. Bardzo obszerny artykuł o Zamościu opublikowany został na Wikipedii - kliknij tutaj.
Artykuł o Zamościu dostępny jest także w portalu Wirtualny Sztetl - kliknij tutaj.
Zamość w „Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich" - artykuł dostępny jest tutaj.
Zdjęcia z dawnego Zamościa dostępne są m.in. w portalu Bagnówka - kliknij tutaj.
Zarys historii Żydów w Zamościu można pobrać stąd.
Skład narodowościowy II RP
Ogólny artykuł dotyczący mniejszości narodowych w Polsce międzywojennej znajdziesztutaj.
Więcej informacji o strukturze narodowościowej i społecznej wraz z bibliografią można znaleźć tutaj.
Żydzi w Polsce międzywojennej
Wystawa Centrum Polsko-Niemieckiego w Krakowie „Żydzi w Polsce. Swoi czy obcy?" przeznaczona dla młodzieży szkolnej, prezentuje wszystkie najważniejsze aspekty historii Żydów w Polsce i stosunków polsko-żydowskich. Wystawę w wersji internetowej można obejrzeć tutaj:
Żydzi w Wojsku Polskim w czasie II wojny światowej
Aby uzyskać informacje na temat Żydów walczących w polskiej armii w czasie II wojny światowej, pobierz plik pdf - kliknij tutaj.
Okupacja sowiecka
Dużo informacji o ataku ZSRR na Polskę 17.09.1939 oraz związanych z tym tematem materiałów ikonograficznych dostarcza artykuł w portalu HISTMAG - kliknij tutaj.
O deportacjach w głąb ZSRR podczas okupacji sowieckiej można przeczytać także w portalu HISTMAG, klikając tutaj.
Katyń
„Teki edukacyjne IPN" - materiały edukacyjne poświęcone zbrodni katyńskiej do pobrania ze strony internetowej Instytutu Pamięci Narodowej, tutaj.
Wystawa IPN „Zagłada polskich elit. Akcja AB-Katyń" przedstawiająca represje wobec polskich elit intelektualnych ze strony III Rzeszy i ZSRR podczas II wojny światowej. Opis i panele wystawy znajdują się tutaj
Historia i kultura Żydów:
Strój żydowski
Krótki opis dotyczący stroju żydowskiego i jego związków z przepisami religijnymi znajdziesz w portalu Wirtualny Sztetl.
Odwiedź także stronę poznańskiej Gminy Żydowskiej, gdzie znajdziesz obszerniejszy artykuł na ten temat - kliknij tutaj, aby przejść do artykułu.
Typy synagog i domów modlitwy
Definicja synagogi znajduje się m.in. w portalu Wirtualny Sztetl - kliknij tutaj, aby przejść do słownika. O architekturze synagogalnej i wyposażeniu synagog oraz różnych typach żydowskich domów modlitwy można przeczytać na stronie Fundacji Laudera - kliknij tutaj.
Żydowskie ugrupowania polityczne w II RP
Aby dowiedzieć się więcej o żydowskich partiach politycznych w Polsce międzywojennej, odwiedź Wirtualny Sztetl, gdzie znajdziesz informacje o takich ugrupowaniach jak:
Aguda,
Bund (więcej na temat „Socjalizm a Żydzi" znajdziesz tutaj,
KPP (więcej na temat „Komunizm a Żydzi" znajdziesz tutaj ,
Mizrachi,
Organizacja Syjonistyczna (Ha-histadrut ha-cijoni),
Poalej Syjon,
Syjonizm
Syjonizm to powstały w XIX wieku ruch polityczny zmierzający do odnowy narodowej Żydów i utworzenia państwa żydowskiego. Syjonizm od początku nie był ruchem jednorodnym. Syjoniści „ogólni" stanowili najbardziej popularne w Polsce ugrupowanie syjonistyczne, jednak obok nich funkcjonowały partie i organizacje reprezentujące syjonistów-socjalistów, religijnych syjonistów i syjonistyczny ruch robotniczy. W okresie międzywojennym wiele z tych partii politycznych finansowało organizacje młodzieżowe, do których zaliczały się: radykalny Haszomer Hacair (Młody Strażnik), Hehaluc, skoncentrowany na przygotowywaniu swoich członków do aliji, Gordonia, Frajhajt (Wolność) oraz Betar, kojarzony z rewizjonistycznym syjonistycznym ugrupowaniem Włodzimierza Żabotyńskiego. Definicja i krótka historia syjonizmu znajduje się w portalu Wirtualny Sztetl - kliknij tutaj oraz na stronie Polscy Sprawiedliwi (MHŻP) - tutaj.
Emigracja do Palestyny w okresie międzywojennym
O emigracji Żydów z ziem polskich w XIX i XX wieku można przeczytać w portalu Wirtualny Sztetl - kliknij tutaj, aby przejść do artykułu na ten temat. Z osadnictwem żydowskim w Ziemi Izraela wiąże się pojęcie aliji. Definicję słowa alija znajdziesz w tym samym portalu - kliknij tutaj, aby przejść do słownika.
Ha-Szomer Ha-Cair
W portalu Wirtualny Sztetl znajdziesz informacje na temat tej organizacji - kliknij tutaj. Aby dowiedzieć się więcej o syjonistycznych organizacjach młodzieżowych kliknij tutaj lub przejdź do artykułu
„Hachszara na ziemiach polskich" - w portalu HISTMAG.
Żydzi w Krakowie, krakowski Kazimierz
Zarys historii Żydów krakowskich do pobrania tutaj. Historia Żydów w Krakowie i na Kazimierzu została też szczegółowo opisana w portalu Wirtualny Sztetl - kliknij tutaj
Współczesna społeczność żydowska Krakowa
Obecnie w Krakowie działa wiele żydowskich instytucji. Aby dowiedzieć się więcej o tym, jak dzisiaj wygląda życie żydowskie w Krakowie odwiedź strony internetowe:
Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie
Centrum Społeczności Żydowskiej JCC Kraków
Chabad Kraków
Beit Kraków
Centrum Kultury Żydowskiej
Festiwalu Kultury Żydowskiej
Żydowskiego Muzeum Galicja
Leszana haba beJeruszalaim - W przyszłym roku w Jerozolimie.
Zdanie to wypowiadane jest na zakończenie Sederu, wieczerzy odbywającej się w pierwszy dzień święta Pesach. Jego znaczenie zostało omówione na stronie 614 Przykazanie - kliknij tutaj, aby przejść do artykułu. Więcej informacji o świętach żydowskich znajdziesz tutaj.